IDEA OPEN ACCESS

Otwarty dostęp (Open Access, OA) do publikacji naukowych, to ruch zapoczątkowany w ostatniej dekadzie XX wieku przez naukowców i bibliotekarzy. Dotyczy udostępniania bez barier finansowych, technologicznych i prawnych publikacji naukowych powstałych dzięki finansowaniu ze środków publicznych w celu umożliwienia ich wykorzystania przez naukowców, studentów, przedsiębiorców i całe społeczeństwo.

 

Plan S to inicjatywa agencji i fundacji finansujących badania naukowe zrzeszonych w cOAlition S zawiązanej we wrześniu 2018 roku. Celem Planu S jest wprowadzenie od 2021 roku natychmiastowego otwartego dostępu do publikacji naukowych opisujących rezultaty badań finansowanych z publicznych lub niepublicznych grantów przyznanych przez krajowe, regionalne lub międzynarodowe instytucje finansujące i rady ds. badań naukowych. Plan S opiera się na 10 zasadach uzupełnionych o szczegółowe wytyczne dotyczące artykułów naukowych.

 

Zasady planu S: Publikacje powinny być udostępniane na otwartych licencjach (preferowana: CC BY), przy zachowaniu majątkowych praw autorskich przez autorów lub ich pracodawców. Instytucje zrzeszone w planie S będą stawiać określone wymogi wobec otwartych czasopism, platform i repozytoriów oraz w razie potrzeby zachęcać do tworzenia nowych. Zajmą się pokrywaniem ewentualnych opłat za publikowanie w otwartym dostępie, dbając o to, by były one adekwatne do oferowanych usług. Nie wspierają hybrydowego modelu wydawniczego (czasopisma publikujące Open Access i w subskrypcji), o ile nie jest to etap transformacji w kierunku pełnego otwartego dostępu. Zasady mają docelowo obejmować wszystkie rodzaje publikacji, ale ich wdrożenie w 2021 roku obejmuje jedynie artykuły naukowe, dla monografii i rozdziałów w książkach przewiduje się oddzielne procedury. Instytucje finansujące będą wyciągać konsekwencje wobec beneficjentów, którzy nie będą stosować się do zasad. Przy ocenie wniosków zobowiązują się brać pod uwagę wewnętrzną wartość pracy, nie mierniki dotyczące czasopism i wydawców.

(pełen opis zasad: https://otwartanauka.pl/plan-s/tlumaczenie/)

Źródło: https://otwartanauka.pl/plan-s/

 

Więcej na stronie: ‘Plan S’ and ‘cOAlition S’ – Accelerating the transition to full and immediate Open Access to scientific publications (coalition-s.org)

 

Plan S – przydatne narzędzie: https://journalcheckertool.org/