Dane badawcze – zarejestrowane materiały o charakterze faktograficznym, powszechnie uznawane przez społeczność naukową za niezbędne do oceny wyników naukowych.

Inne definicje:

• Dane badawcze w ustawie o otwartych danych i ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego: informacje sektora publicznego utrwalone w postaci elektronicznej, inne niż publikacje naukowe, które zostały wytworzone lub zgromadzone w ramach działalności naukowej w rozumieniu art.. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2018 – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2021 r. poz. 478 i 619) i są wykorzystywane jako dowody w procesie badawczym lub służą do weryfikacji poprawności ustaleń i wyników badań. Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (dziennikustaw.gov.pl)
• Dane w wytycznych NCN do uzupełnienia Planu Zarządzania Danymi w projekcie badawczym: dane zebrane i dotąd nieprzetworzone, jak i dane wytworzone i poddane analizie; definicja ta obejmuje wszystkie możliwe formaty – zarówno cyfrowe, jak i niecyfrowe (np. próbki, wypełnione kwestionariusze, nagrania dźwiękowe itd.).

Dane osobowe – wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej na podstawie m.in. konkretnego identyfikatora, tj. imię i nazwisko, numer ID czy dane dotyczące lokalizacji.

Wrażliwe dane osobowe – szczególna kategoria danych osobowych wymieniona w art. 9 RODO, do której zalicza się m.in.: pochodzenie rasowe/etniczne danej osoby, przekonania polityczne i religijne, dane dot. zdrowia, danych genetycznych, biometrycznych oraz przestępstw. Przetwarzanie tego typu danych jest zakazane, o ile nie jest spełniona jedna z przesłanek wskazanych w art. 9 ust. 3 RODO.

Dane zanonimizowane – dane przetworzone w sposób uniemożliwiający przyporządkowanie poszczególnych informacji do konkretnej osoby, nie stanowią one danych osobowych, nie dotyczą zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej lub danych osobowych (brak klucza do odszyfrowania utajnionych danych). Dane te nie podlegają zasadom RODO.

Dane pseudonimizowane – dane przetworzone w sposób uniemożliwiający przyporządkowanie poszczególnych informacji do konkretnej osoby, w odróżnieniu do danych anonimowych proces jest odwracalny, pozwala na przywrócenie danych osobowych. Pseudonimizacja ogranicza ryzyko naruszenia ochrony danych i zwiększa ich bezpieczeństwo, jednak proces ten jest odwracalny, co oznacza, że istnieje klucz deszyfrujący utajnione dane, dlatego w dalszym ciągu podlegają one zasadom RODO.

Więcej o anonimizacji i pseudonimizacji: Co to jest anonimizacja i pseudonimizacja? (lexdigital.pl)

DMP (Data Management Plan) – dokument opisujący najważniejsze aspekty zarządzania danymi. DMP powinien być traktowany jak „biznesplan – żywy dokument”, którego celem jest ułatwienie pracy, wdrożenie nowych osób do projektu i przewodnik, który mówi nie tylko “co”, ale przede wszystkim “jak” należy zrobić aby projekt zakończył się sukcesem.

DMP – przydatne narzędzia:

• DMPTool – narzędzie online służące tworzeniu planów zarządzania danymi (z przykładami planów) https://dmptool.org/
• DMPonline – kreator planów zarządzania danymi badawczymi https://dmponline.dcc.ac.uk/
• DMPTemplates – https://dmponline.dcc.ac.uk/public_templates

DOI (Digital Object Identifier) – cyfrowy identyfikator dokumentu elektronicznego na stałe przypisany do dokumentu, nie jest zależny od jego fizycznej lokalizacji.

Metadane – „dane o danych”, uporządkowane informacje, które mają za zadanie opisać, wyjaśnić oraz zlokalizować i ułatwić wyszukiwanie lub zarządzanie zasobami informacyjnymi.

Metadane – typy:

• Metadane opisowe – dostarczają niezbędnych informacji do odszukania czy identyfikacji zbioru danych np. tytuł, streszczenie, autor, słowa kluczowe;
• Metadane strukturalne – opisują relacje i zależności pomiędzy poszczególnymi zbiorami i elementami tych zbiorów np. ułatwienia nawigacji;
• Metadane administracyjne – zawierają informacje pomocne w zarządzaniu danym zasobem np. sposób i data jego utworzenia, typ pliku, informacje dotyczące dostępu.
• Metadane zarządzania prawami – dotyczą praw własności intelektualnej;
• Metadane konserwacji – zawierają informacje potrzebne do archiwizacji i utrzymania zasobu.

Metadane – przydatne narzędzia do tworzenia:

• Nesstar Publisher – zgodny ze standardami DDI i Dublin Core, Nesstar – Publish Data on the Web
• Do eENVplus, eENVplus
• Edytor Metadanych (standard Inspire), Edytor metadanych – Geoportal Krajowy
• DataONE, Identify and use relevant metadata standards | DataONE
• DCC, Disciplinary Metadata | DCC
• RDA – Metadata Directory, Standards (rd-alliance.github.io)
• Dublin Core, DCMI: DCMI Metadata Terms (dublincore.org)
• Inspire, INSPIRE Metadata Implementing Rules: Technical Guidelines based on EN ISO 19115 and EN ISO 19119 | INSPIRE (europa.eu)

ORCID (Open Researcher  and Contributor ID) – międzynarodowy system identyfikacji autorów prac naukowych. Polega na przydzieleniu naukowcom unikalnego oznaczenia alfanumerycznego składającego się z 16 cyfr.

Repozytorium – narzędzie informatyczne służące do deponowania, przechowywania i udostępniania w Internecie bieżącego dorobku naukowego instytucji naukowych (repozytoria instytucjonalne np. Most Wiedzy) lub określonych dziedzin nauki (repozytoria dziedzinowe np. MHK). Mogą służyć do deponowania publikacji, jak i wyników badań naukowych.

RODO – rozporządzenie unijne dot. przetwarzania danych osobowych, zawierające przepisy o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych oraz przepisy o swobodnym przepływie danych osobowych – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), Dz.U. UE L 2016, poz. 119.